De oorsprong van Franse sauzen
De Franse keuken heeft een lange en legendarische geschiedenis, en sauzen zijn daar al eeuwenlang een integraal onderdeel van. De ontwikkeling van Franse sauzen gaat terug tot de Middeleeuwen, waar ze werden gebruikt om de smaak van vaak saaie en eentonige gerechten te versterken. Het was echter tijdens de Renaissance dat sauzen een transformatie ondergingen en verfijnder en complexer werden. Dit was grotendeels te danken aan de invloed van Catherine de' Medici, de in Italië geboren koningin-gemalin van Frankrijk, die haar liefde voor rijke en smaakvolle sauzen met zich meebracht. Onder haar bescherming bloeide de Franse keuken en werden sauzen een kunstvorm op zich.
De basis van Franse sauzen ligt in het concept van ‘moedersauzen’. Dit zijn vijf basissauzen die als bouwstenen dienen voor talloze andere variaties. Elke moedersaus heeft zijn eigen unieke ingrediënten en kooktechnieken, maar ze delen allemaal het gemeenschappelijke doel om diepte en complexiteit aan gerechten toe te voegen. De vijf moedersauzen zijn bechamelsaus, velouté, espagnole, hollandaise en tomaat. Deze sauzen vormen de ruggengraat van de Franse keuken en het beheersen ervan wordt beschouwd als een fundamentele vaardigheid voor elke aspirant-kok.
Het beheersen van de moedersauzen
Bechamel: Het romige genot
Bechamelsaus is een romige witte saus gemaakt van een roux (een mengsel van bloem en boter) en melk. Het wordt vaak op smaak gebracht met ui, laurier en nootmuskaat. Bechamel staat bekend om zijn fluweelzachte zachtheid en is de basis voor veel klassieke Franse gerechten, zoals macaroni en kaas en lasagne. Om een bechamelsaus te maken, begint u met het smelten van boter in een pan en het toevoegen van een gelijke hoeveelheid bloem tot een roux. Kook dit mengsel op laag vuur tot het een lichtgouden kleur krijgt, en klop dan geleidelijk de warme melk erdoor tot de saus dikker wordt. Breng op smaak met zout, peper en nootmuskaat. Bechamelsaus kan zo gebruikt worden of als basis voor andere sauzen, zoals Mornay (bechamel met kaas) of Nantua (bechamel met rivierkreeftboter).
Velouté: de zijdezachte elegantie
Veloutésaus is een gladde en zijdezachte saus gemaakt van witte bouillon (meestal kip, kalfsvlees of vis) en een blonde roux. Het is een veelzijdige saus die op smaak kan worden gebracht met verschillende kruiden, specerijen en andere ingrediënten. Velouté wordt vaak gebruikt als basis voor andere sauzen of wordt op zichzelf geserveerd met gepocheerde vis of gevogelte. Om een veloutésaus te maken, begin je met het maken van een blonde roux door gelijke delen bloem en boter te koken tot ze een lichtgouden kleur krijgen. Voeg geleidelijk de hete witte bouillon toe tot de saus dikker wordt. Laat de saus een paar minuten sudderen, zodat de bloemsmaak eruit komt, en zeef hem vervolgens door een fijnmazige zeef. Breng op smaak met peper en zout en voeg eventueel gewenste smaakstoffen toe, zoals citroensap of kruiden.
Espagnole:De rijken en robuusten
Espagnolesaus, ook wel bruine saus genoemd, is een rijke en robuuste saus gemaakt van bruine bouillon (meestal rund- of kalfsvlees) en een bruine roux. Het is de basis voor veel hartige Franse gerechten, zoals boeuf bourguignon en coq au vin. Espagnolesaus kost tijd en geduld om te maken, omdat het een langzame reductie van de bouillon vereist om de smaken te concentreren. Om een espagnolesaus te maken, begint u met het bruinen van een mengsel van mirepoix (gehakte uien, wortels en selderij) en tomatenpuree in een pan. Voeg de bruine bouillon toe en laat het mengsel een aantal uren sudderen, waarbij je alle onzuiverheden die naar de oppervlakte komen afschept. Zeef de saus, zet hem terug op het vuur en klop er een bruine roux door tot de saus dikker wordt. Laat de saus nog een paar minuten sudderen, zodat de bloemsmaak eruit komt, en breng op smaak met zout en peper. Het resultaat is een zeer smaakvolle saus die diepte en rijkdom aan elk gerecht toevoegt.
Hollandaise: de elegante emulsie
Hollandaisesaus is een zachte en rijke saus gemaakt van boter, eidooiers en citroensap. Het wordt beroemd geserveerd met Eggs Benedict, maar kan ook worden gebruikt om groenten, vis en gevogelte te bereiden. Hollandaisesaus is een delicate emulsie die zorgvuldige aandacht vereist voor temperatuur en techniek om te voorkomen dat deze breekt. Om hollandaisesaus te maken, begint u met het smelten van boter in een pan tot deze heet maar niet kookt. Klop in een aparte kom de eidooiers en het citroensap tot ze goed gemengd zijn. Plaats de kom boven een pan met kokend water (zodat er een dubbele boiler ontstaat) en klop het eidooiermengsel continu terwijl u langzaam de gesmolten boter erdoor druppelt. Blijf kloppen tot de saus dikker wordt en glad en glanzend wordt. Breng op smaak met peper en zout en voeg een snufje cayennepeper toe voor een subtiele kick. Hollandaisesaus moet onmiddellijk worden geserveerd, omdat deze niet goed blijft zitten.
Tomaat: de veelzijdige klassieker
Tomatensaus, ook wel saus tomate genoemd, is een veelzijdige en smaakvolle saus gemaakt van tomaten, uien, knoflook en diverse kruiden en specerijen. Het is de basis voor veel klassieke Franse gerechten, zoals ratatouille en bouillabaisse. Tomatensaus kan worden gemaakt van verse tomaten of tomaten uit blik, afhankelijk van het seizoen en de beschikbaarheid. Om tomatensaus te maken, begint u met het fruiten van uien en knoflook in olijfolie tot ze zacht en doorschijnend worden. Voeg de gehakte tomaten toe en laat het mengsel sudderen tot de tomaten uiteenvallen en hun sappen vrijgeven. Breng op smaak met peper, zout en eventueel gewenste kruiden en specerijen, zoals basilicum of tijm. Laat de saus minimaal 30 minuten sudderen, zodat de smaken zich kunnen vermengen. Tomatensaus kan zo worden gebruikt of als basis voor andere sauzen, zoals marinara of puttanesca.
Conclusie
Sauzen vormen het hart en de ziel van de Franse keuken en verheffen gerechten van gewoon tot buitengewoon. De vijf moedersauzen – bechamelsaus, velouté, espagnole, hollandaise en tomaat – vormen de basis van de Franse keuken en bieden eindeloze mogelijkheden voor culinaire creativiteit. Of je nu een klassiek Frans gerecht maakt of experimenteert met je eigen unieke creaties, het beheersen van deze sauzen is essentieel. Dus pak je garde en dompel jezelf onder in de wereld van Franse sauzen. Ontgrendel de geheimen van deze smaakvolle brouwsels en laat ze het geheim zijn achter je eigen gastronomische meesterwerken. Eet smakelijk!